Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizde Wilhelm Killmayer'in altı yapıtını sizlere sunacak, Killmayer'le ilgili izlencelerimizi bitirmiş olacağız.
İlk dinleteceğimiz yapıt, Fin Al Punto/ Noktaya kadar/ ya da daha anlaşılır/anlamlı bir deyişle "Sonuna Kadar" adını taşıyan Killmayer'in 1970 yılında yaylılar Orkestrası için yazmış olduğu yapıt. Hans Stadlmair yönetiminde Münih Oda Orkestrası seslendiriyor.
MÜZİK: Killmayer – Fin al Turno (11'27")
Killmayer 1977 ile 1980 yılları arasında dört tane sefonisel yır yazmıştır. Geçen izlencemizde Killmayer'in küğünün gelişim/değişim yönü bakımından söylediklerimizi daha belirgin kılmak için, bu dört senfonisel yırdan "Jugenzeit/Gençlikçağı" başlığını taşıyan birincisi ile "Im Freien" başlıklı dördüncüsünü dinleteceğiz.
1. Senfonisel Yır 1977 yılında yazılmıştır. Hiroshi Wakasugi yönetiminde Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrası seslendiriyor.
Şimdi "Im Freiden" başlıklı, 1980 yılında yazılmış olan 4. senfonisel yırı dinleteceğiz. Hiroshi Wakasugi yönetiminde Bavyera Radyo Senfoni Orkestrası seslendiriyor.
MÜZİK: Killmayer – Senfonisel Yır – Im Freien (10'37")
1975 yılında Killmayer Piyanolu Dördül'ü, bir sonraki 1976 yılında da "Brahms'ın Kendiresmi" başlıklı Piyanolu Üçül'ü yazmıştır.
Önce Piyanolu Dördül: Piyanoda Siegfried Mauser, 1. Kemanda Christian Altenburger, 2. kemanda Gabriele Weinmeister, viyolada Barbara Westphal çelloda Julius Berger yer alıyor.
MÜZİK: Killmayer – Piyanolu Dördül (10'17")
Piyanolu Üçül'ü Siegfried Mauser, Christian Altenburger, Julius Berger seslendiriyorlar.
MÜZİK: Killmayer – Piyanolu Üçül (12'00")
Son olarak Killmayer'in 1982 yılında yazmış olduğu "Piyano için Üç Çalışma"dan 1. ve 2. Çalışmaları sunuyoruz. Piyanoyu Siegfried Mauser çalmaktadır.
MÜZİK: Killmayer – Piyano için üç Çalışma'dan 1. ve 2. (12'42")
Sayın dinleyiciler, bugünkü ve gelecek haftaki izlencemizde çağdaş küğde ünü ülkesi Almanya'nın sınırları dışına çoktan ulaşmış, 1927 Münih doğumlu olan Wilhelm Killmayer'i tanıtmaya çalışacağız.
Killmayer 1953-54 yıllarında Münih Yüksek Küğ Okulunda Carl Orff'un öğrenciliğini yaptı. Öğretmeni Orff'un yalınlama etkisinde kaldı. Yapıtlarının kuruluşunda açıklık ve yalınlama yolunu seçti. Dünyadaki küğ akımları 1950'den sonra genel olarak çokeksenlilik, yığınlaşma ve karmakarışıklık niteliğini gösterirken, Killmayer'in küğünde kendini gösteren sadelik-yalınçlık çok dikkat çekici olmuştur. Bütün yalınlığına, yalın görünüşüne karşın bu küğ dengeser/tonaliteye bağlı veya makamsal/modal değildie. Kimi yapıtlarında yinelemelerden ötürü dengeserlik görünüşü varmış sanısı verirse de bu aldatıcıdır. Tam bir dizi anlayışına bağlılıkla da yazılmamıştır bu yapıtlar. Ne ki böyle bir küğün varlaşabilmesinde bir sesin doğuşkanlarının sıralanmasındaki giderek kakışmaların/dissonentes yer almasındaki gibi gizil, çekici ses çekimlerinin bulunduğundan söz etmek doğru olacaktır.
Bu çekicilik dengeserliğin artık anlamını yitirmiş basit, yumuşak uyumluluğundan öte, dizisel anlayışın çıkardığı olanaklara daha yakın görünmektedir.
Killmayer'in ilk yapıtları çok sade kuruluşlarına karşın, sert tınılar elde etmeye yönelik aralıkların çeşitlendirilmesi yoluyla değişik, zengin bir anlatıma ulaşmaya çalışırlar.Killmayer'in 1963 yılında yazmış olduğu 1. Senfonisi "Fogli/Varaklar/Yapraklar" 1974 yılında Uluslar arası Paris Rostrumunda ödül kazanınca ünü yaygınlaştı.
Sözünü ettiğimiz, Wilhelm Killmayer'in 1. Senfonisi "Fogli/Varaklar" adlı yapıtı Erich Schmid yönetimindeki Frankfurt Radyosu Senfoni Orkestrasının seslendirmesiyle sunuyoruz.
MÜZİK: Killmayer – 1. Senfoni "Fogli" (11'00")
"Ricordanza/Anımsamalar" başlıklı İkinci Senfonisini, Killmayer 1968-1969 yılları içinde yazmış. Bu senfoniyi Victor Lukas Topluluğu seslendiriyor.
Killmayer'in küğünde, başlangıçtaki seyrek çoksesliliğin giderek örgesel/motifsel çoğalmaya bağlı, daha zengin çeşitlemeye yöneldiği görülmektedir. İlk iki senfoniden sonra, "İnsan Yazgısı" başlığını taşıyan, 1972-1973 yılları arasında yazılan 3. Senfoni bunun çok açık hem de çok etkileyici örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. "İnsan Yazgısı" başlıklı 3. Senfonsini Wilhwlm Killmayer'in kendi yönetiminde Münih Filarmoninin seslendirilmesiyle sunacağız.
Killmayer'in 1972 yılında yazmış olduğu "Paradies/Cennet" başlıklı piyano yapıtı, baştan sona dengeserlik değiştirimlerine karşın yineliliği ve aksamayan sürekliliği ile ilgi çekicidir. Bu yapıtı, piyanoda Killmayer kendisi çalmaktadır. Ancak iki elin çalmada yeterli olmadığı yerlerde kendisine bir başka Alman bağdar Wilfried Hiller yardımcı olmakta/katkı sağlamaktadır.
MÜZİK: Killmayer – Paradies (17'00")
Bugünkü izlencemizin son yapıtı, Killmayer'in 1973 yılında orkestra için yazmış olduğu senfonisel yırı "Nachgedanken/Gece Düşüncesizliği" olacak.
Sürekli yinelenen çan sesinin eşleştiği, karıştığı sesler arasından hep sıyrılarak baştan sona sürüp gitmesi, bir yıl önce piyano için yazılan Paradies'deki direngenliği, tüm değişmelere karşın hiç değişmiyor sanısını veren gizemliliğini daha renkli olarak usa getirecektir.
MÜZİK: Killmayer – Nachtgedanken (11'42")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
Sayın dinleyiciler, B.A. Zimmermann'ın geçen hafta 1. ve 2. perdelerini sunmuş olduğumuz "Askerler" operasının kalan 3. ve 4. perdelerini sunacağız. Operadayer alan sanatçıları bir kez daha belirtelim:
Wesener: Mark Munkiftrick / Marie: Nancy Shade / Charlotte: Milagro Vargas / Stolzius: Michael Ebbecke / Desportes: Willam Cochran / Handy: Klaus Hirte / Mary: RAymond Womansky / Grafin de la Roche: Urszula Koszut / Stuttgard Kent Tiyatrosu Koro ve Orkestrasını Bernhard Kontarsky yönetiyor.
MÜZİK: Zimmermann – Askerler 3. ve 4. perde (47'36")
Yukarıdaki kayıtta 3 ve 4. bölümlerin yerine giriş bölümü (Preludio) yer almakta.
Bernd Alois Zimmermann 1970 yılı 10 Ağustos'unda intiharından önce o yıl içinde yazmış olduğu iki yapıt bırakmıştı. Bunlar; Yalkın çello için Dört Küçük Çalışma ile Orkestra için "Stille und Umkehr/Biçim ve Çevirme" adlı yapıtlardı.
Bu yapıtlardan Yalın Çello için Dört Küçük Çalışma'yı Michael Bach'ın seslendirmesiyle sunuyoruz.
MÜZİK: Zimmermann – Yalın Çello için "Dört Küçük Çalışma" (2'41")
Şimdi sunacağımız son yapıt "Biçim ve Çevirme"yi, Hessischen Radyo Senfoni Orkestrası Hans Zender yönetiminde seslendiriyor.
MÜZİK: Zimmermann – Biçim ve Çevirme (9'45")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizde, geçen hafta başlamış olduğumuz, çağdaş Alman bağdar Bernd Alois Zimmermann'ın yapıtlarını tanıtmayı sürdüreceğiz. Önce Yunan Kökenli Fransız bağdar İannis Xenaxis'in ilk örneklerini ortaya koyduğu, ardından 1960 yılında Polonyalı öncü bağdarlarca benimsenip yeni bir anlatı yolu olarak bir biçim olarak dünyaya sunulan "yığınses" küğü, Bernd Alois Zimmermann'ı ilgilendirmiş, kullanılan yöntem ve tekniği kendi küğünün/yaratılarının da bir ögesi durumuna getirmiştir. Zimmermann 1960'da 42 yaşında olmasına karşın, kendisinden çok genç ilerici bağdarların küğdeki tüm açılış ve atılımlarını benimseyip, örnekseyerek, küğüne yeni bir söyleyiş, yeni tınılar, yeni kuruluşlar/çatkılamalar getirdi. İlk yapıtlarında yeni klasikçiliğe uygun yazıyor görünümündeyken çok kısa sürede dizisel anlayışa yönelmişti. Kısa sürede bunu da aşarak Olivier Messiaen'ın çok eksenli/çok yüzeyli küğünden de yararlandıktan sonra yığınses küğüne uzanan bir yöneliş içinde yapıtlar verdi. İlerlemiş yaşına karşın kendisini sürekli yenilemesini bilmiş, en genç bağdarlarla yarışırcasına hep ilerici olması nedeniyle kendisine yakıştırılan; "Genç bağdarların en yaşlısı, yaşlı bağdarların en genci" tanımlaması, tam bir gerçeğin anlatımı olmuştur.
Bugünkü izlencemizde Bernd Alois Zimmermann'ın dört yapıtını sunacağız.
1959'da başlayıp 1960'da tamamladığı; yalkın/solo çello için Sonat adlı yapıtı beş bölümlüdür. Bölümler: 1)Rappresantazione 2)Fase 3)Tropi 4)Spazi 5)Versetto.
Bernd Alois Zimmermann'ın dinleteceğimiz, yalkın/solo çello sonatı, tümden yeni tekniklerin uygulanmasıyla ne denli değişik tınılar ve örgesel zenginlikler elde edilebileceğinin belirgin bir örneği olacaktır. Yalkın çelloyu Michael (Mihael) Bach çalmaktadır.
MÜZİK: B.A.Zimmermann - Yalkın Çello için sonat (11'52")
B.A.Zimmermann'dan bu kez de 1962 yılında yazmış olduğu Çello Konçertosu'nu dinleteceğiz. Beş bölümlü olan konçerto, ayrıca bir bale deyimi olan "Pas de trois/Üç Adım Biçiminde" başlığını taşımaktadır. Yapıtta, çellonun çok büyük ölçüde hüner isteyen çalınış yöntemi ve orkestra ile bütünleşen karmaşık, yeni tınısal birlikteliği çok etkileyici bir bütünlük oluşturmakta, yirminci yüzyılda yazılmış en dikkat çekici, en parlak ve anlamlı konçertoların başta gelenlerinden birisi bulunmaktadır.
Çelloyu Heinrich Schiff çalmakta, Baden-Baden Senfoni Orkestrasını Michael Gielen (Mihael Gielen) yönetmektedir.
Müzik: B.A.Zimmermann - Çello Konçertosu (24'30")
Zimmermann'dan dinleteceğimiz üçüncü yapıt; İki Piyano için Monologlar adını taşımaktadır. 1960-1964 yılları arasında yazılmıştır.
Resim sanatında çağdaş sanatçıların kimi kez başvurdukları "Collage/Yapıştırma" tekniğinin küğde uygulanışının şaşırtıcı, en olgun örneklerinden birisidir. Hemen belirtelim; Zimmermann, yapıtının başına "Hommage a Claude Debussy/Debussy'nin Şanına" sunulamasını yazmıştır.
Dinleteceğimiz kayıtta piyanoları, ünlü Alman piyano çalarları Alfons ve Aloys Kontarsky kardeşler çalmaktadır.
MÜZİK: Zimmermann - Monologues (17'44")
İzlencemizin son yapıtı, Zimmermann'ın Alfred Jarry'nin ünlü oyununun kahramanı "Kral Ubu" ile ilgili olup "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ - Bir giriş ve Yedi Parçalı Kara Bale" başlığını taşımaktadır. 1966 yılında yazılan yapıt, baştan sona, küğle yapılabilecek bir hicvin en güzel örneklerinden sayılabilir. Kral Ubu'nun akşam yemeği için küğ; 16. 17. yüzyıllardan alınma "saray kırını/ dansı" küğü örneğiyle başlar. Ancak ardından birbiri içine geçmiş olarak: Wagner'in Walkvriğsinden, Berlioz'un Fantastik Senfonisi'ndeki "Dies Irae" örgesine doğru uzanır. Yapıtın bitişi Karlheinz Stockhousen'in ünlü araştırma yapıtı; "Piyano Etüdleri"nden 9.da kendini gösteren tınaşın/akorun (accord) bıktırıncaya dek sürekli yinelenmesiyle sona erer.
Bernd Alois Zimmermann'ın "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ-Bir Giriş ve Yedi Bölümden oluşan Kara Bale"sini, Michael Gielen yönetimindeki Köln Radyosu Senfoni Orkestrasının seslendirmesiyle sunuyoruz.
MÜZİK: Zimmmermann - Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ (16'38")
Bernd Alois Zimmermann'ın "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ" başlıklı, Bir Giriş ve Yedi Bölümden oluşan Kara Bale'sini dinledik. Michael Gielen (Mihael Gielen) yönetimindeki Köln Radyosu Senfoni Orkestrası seslendirdi.
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizde çağdaş Alman küğünün en önemli bağdarlarından; Bernd Alois Zimmermann'ı tanıtmaya başlayacağız. En önemli yapıtlarıyla tanıtmayı düşündüğümüz Zimmermann için dört izlence sunacağız.
Bernd Alois Zimmermann 1918 yılında doğdu. Köln ve Bonn kentlerinde eğitim gördü. Bir ara Fransa'ya gitti. Gençlik yıllarında önceleyin Stravinski ve Darius Milhaud (Miyo)nun etkisinde kaldı. 1942'de Köln Küğ Yüksekokulunda Lemacher (Lamaher) ve Jarnach (Yarnah)dan eğitim gördü. 1948-1950 arasında Darmstadt'taki çağdaş küğ kurslarına katılarak Wolfgang Fortner ve Rene Leibowitz (Leyboviç)den yararlandı.1950-1952 yılları arasında Köln Yüksek Küğ Okulunda öğrenimini sürdürdü. 1957 yılından intihar ettiği 1970 yılına kadar Köln Yüksek Küğ Okulunda öğretim görevinde bulundu.
Bernd Alois Zimmermann'ın ilk yapıtları pek de ilgi çekici değildir. İlk yapıtlarını ortaya koyduğu 1940 ile 1950 yılları arasında Schönberg, Bartok, Stravinski'nin etkisi altındadır. Giderek Webern, Berg, Messiaen, hatta dönemdeşi Henze'nin ve caz küğünün çarpıcı yanları da girer. Dikkate değer kuruluşu ile olsun, kemandaki dokunaklı tartısallık ile olsun önemsenmeye büyük ölçüde hak kazanan ilk yapıtı, 1949-1950 yılları arasında yazmış olduğu "Keman Konçertosu"dur.
İlk bölümü; Sonata-Allegro moderato, rubato / İkinci bölüm; Fantasia / Üçüncü bölümü: Rondo-Allegro con brio buyurgulu Keman Konçertosu, denegeser/tonal ve dengeserlikdışı/atonal küğün karışımından güçlenen; dinç, soluklu tartısallığı ile çekicilik gösterir.
Bernd Alois Zimmermann'ın bu ilginç, hem de etkileyici keman konçertosunu Susanne Lautenbacher'in kemanından dinleteceğiz. Eşlik, Siegfried Köhler'in yönetimindeki Lüksenburg Radyo Orkestrasınındır.
MÜZİK: Zimmermann - Keman Konçertosu (17'07")
1950-1960 yılları arasında Zimmermann, çello, obva, trompet için konçertolar yazar. Bunlardan seslendirilmesi büyük ustalık isteyen, 1953-54 yılları arasında yazmış olduğu "Trompet Konçertosu"nu sunacağız. Trompet'i Hakan Hardenberger çalıyor. Michael Gielen yönetimindeki Baden-Baden Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.
MÜZİK: Zimmermann - Trompet Konçertosu (13'33")
Zimmermann'ın 1955-1956 yılları arasında, iki piyano için yazmış olduğu "Görüngeler/Perspectives" adlı yapıtı, kökü diziden kaynaklanan, ancak anlatım etkililiği, aranan gerginliği yaratmak için, bozulmuş dengeserliği, yeniden değişik aralıklar üzerine kurmak ister görünen "seçmeci/ecclectique" bir yapısallığı çağrıştırır. İki bölümlü olan yapıt: 1-Grave 2-Tranquillo molto buyurguludur. Piyanoları Alfons ve Aloys Kontarsky kardeşler çalıyor.
MÜZİK: Zimmermann - Perspectives
Bernd Alois Zimmennann'ın kendisine gelinceye değin küğde etkinliği belirlenmiş tüm yöntemleri büyük bir güvenle alıp kendi buluşlarını da ekleyerek çok özel ilgiyi gerektirecek ölçüde karmaşık, ama karmaşıklığı ölçüsünde çizgi dışı anlatım gücü, derinine sağlamlık gösteren küğünün en olgun yapıtları 1960 yılında başlayıp ölüm yılı olan 1970'e dek sürecektir. Bu on yıl içinde her yapıtı yeni bir araştırma ve özendirici buluşun ürünü olacaktır. En büyük yapıtı sayılan, çağdaş küğün de en önemli yapıt1arından birisi olarak belirlenen "Die Soldaten/Askerler" operasını 1958 yılında yazmaya başlamıştır. Ancak 1964 yılında bitirebilecektir.
1961 yılında şaşırtıcı bir "Üçül/Trio" ortaya çıkar. "Presence/Bulunma, Hazır olma" keman, çello ve piyano için yazılmış, beş bölümlü/ya da beş sahneli bir "Ballet Blanc/Akbale" yapıtıdır. Üç çalgı bütün gizli güç/potansiel olanaklarıyla, çok ama çok ustaca sergilenecek yönde kullanılırlar. 1.Sahne-Introduction et Pas d'action / Giriş ve etkin adım/Don Kişot 2.Sahne-Pas de deux/İkili Oyun-Don Kişot ve Ubu 3.Sahne-Solo/Yalkın-Ubu'nun oyunu 4.Sahne-İkili Oyun-Molly Bloom ve Don Kişot 5.Sahne-Tekil Oyun ve Bitiş-Molly Bloom
Şimdi dinleteceğimiz Presence'ın seslendiricileri; keman: Saschko Gawriloff / çello: Siegfried Palm / piyano: Aloys Kontarsky'dir.
MÜZİK: Zimmermann - Presence/Trio (25'48")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizde çağdaş Alman bağdarlarından Karl Amadeus Hartmann'ı tanıtmaya çalışacağız.
Karl Amadeus Hartmann 1905 yılında Münih'te doğdu. Kentin Sanat Akademisinde eğitim gördü. Bir süre Hermann Scherchen ve Anton von Webern'in öğrenciliğini yaptı. Kimi yapıtlarının yabancı ülkelerde seslendirilmesine karşın, Nazilerin Almanya'ya egemen olduğu dönemde hiç bir yapıtının seslendirilmesini istemedi. Webern'in öğrenciliğini yapmış olmak onu dizisel yöntemi öğrenmeye, bundan yararlanmaya götürdü. Ancak hiçbir zaman dizisel çalışmayı kesin kuramsal sınırları içinde kullanmadı. Onu, yeni aralık, tını, ezgi ve uyum arayışları için bir basamak gibi kullanmakla yetindi. Asıl ününü, 2. Dünya Savaşı'nın hemen ertesinde yapıtlarının birbiri ardınca Almanya'da seslendirilmesiyle kazandı. 1963 yılında öldüğünde, sekiz senfonisi, "Simplicius Simpliccimus" adlı "Otuz Yıl Savaşları"nı konu alarak, savaşın anlamsızlığını anlatan tek operası, konçertoları ile, Alman çağdaş küğünün başta gelen öncü bağdarlarından birisi olarak tanınmıştı.
Bu izlencemizde, Karl Amadeus Hartmann'dan üç yapıt dinleteceğiz. Önce, onun 1934-1935 yılları arasında yazmış olduğu operası "Simplicius Simpliccisimus" operasının son (3.) perdesini sunuyoruz. Dinleyeceğiniz kayıtta; "Simplicius Simpliccisimus"u soprano Helen Donath, Vali'yi tenor Klaus König, Yüzbaşı'yı bas Rainar Scholze, Er'i bariton Bode Brinkmann, Konuşmacı'yı Wolf Euba seslendirmektedir. Bavyera Radyosu Koro ve Senfoni Orkestrasını Heinz Frieke yönetmektedir.
Şimdi de, Hartmann'ın "Konçertomsu Senfoni" olarak tanımladığı, 1950 yılında yazmış olduğu tek bölümlü olan "Beşinci Senfonisi"ni Rafael Kubelik yönetimindeki Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrasından sunacağız
MÜZİK: Hartmann - 5. Senfoni (16'10")
Karl Amadeus Hartmann'dan sunacağımız üçüncü yapıt, 1961 yılında başlayıp ölüm yılı olan 1963'te bitirebilmiş olduğu, ünlü Fransız yazarı Jean Giraudoux (Jan Girodu)nun Sodom ve Gomorra adlı yırını/konulu şiirini kullandığı bariton ve orkestra için "Gesangszene/Sahne Şarkısı" olacak. Bariton: Dietrich Fischer-Dieskau'ya Rafael Kubelik yönetimindeki Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.
MÜZİK: Hartmann - Gesangszene (24'11")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
Sayın dinleyiciler; geçen yıldan başlayarak bugüne gelinceye değin sürdürdüğümüz izlencelerimizde, ülke ayrımı gözetmeden, çağdaş/günümüzün küğünün (beste) oluşmasında/yönlenmesinde en önde yer almaları söz konusu bağdarları (besteci)tanıtmaya çalıştık. İzlencemizin bundan sonrasında, çağdaş küğün özellikleri içinde yapıt vermiş, hem de küğ tarihi içinde yer almaya hak kazanmış bağdarları ülkelere göre tanıtmaya çalışacağız. Bunu yaparken ülke sıralamasını, Türk abecesine ve Türkçe adlandırışlarına göre yapacağız.
Bu durumda önce "A" harfiyle başlayan ülkeleri ele alacağız.
Bu ülkeler: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan sıralanmaktadır. Bu sıralamaya göre önce Alman bağdarlar üzerinde duracağız. Çağdaş Alman küğünde, üzerlerinde durulmaya hak kazanmış o kadar çok bağdar bulunmaktadır ki, bunların hepsinden söz ederek örnek vermeye kalkışmamız durumunda, yıl içindeki tüm izlencelerimizi buna ayırmak bile yeterli olamayacaktır. Bu nedenle, özellikleri yönünden ya çığır açmış veya söyleyişlerindeki değişiklikle dikkat çeker olmuş, önem bakımından üzerlerinde durulması zorunlu saydığımız birkaçını ele almakla yetineceğimizi belirtelim.
Seçerek, yapıt örnekleriyle tanıtmaya çalışacağımız çağdaş Alman Bağdarlar şunlar: Carl Orff (1895-1982), Karl Amadeus Hartmann (1905-1963), Bernd Alois Zimmermann (1918-1970), Wilhelm Killmayer (1927-), Hans Werner Henze (1926- ), Karlheinz Stockhausen (1928- ), Aribert Reimann (1936- ), Volker David Kirchner (1942- ) olacak.
Böylece, bugünkü izlencemizi Carl Orff'a ayırmış bulunuyoruz. Carl Orff 1895'de Münih'de doğdu. Münih Küğ Akademisinde eğitim gördü. Genç yaşından beri tiyatroya önem veriyor, tiyatro küğünün anlatım özellikleri üzerinde duruyordu. Yeni tınılar bulmak ardında çalışıyordu. İlk yapıtlarının hiç biri bugün yoktur. 1925 ile 1936 yılları arasında yazılmış altı tane çalgısal bağdasını ilk yapıtlarının örneği sayabiliriz. İlk tiyatro çalışmalarını acımasız, eleştirel bir gözle inceledikten sonra hepsini geri çekmiştir.
1925 yılında Münih'de Dorothea Güntherin okulunda kırın/dans için küğ bölümünü yönetmeye başladı. Bu okuldaki çalışmaları arasında yeni bir küğ eğitimi yolu da arıyordu. Araştırmaları sonucu, vurma çalgıların tartısal etkinliğini önceleyen, böylece öğrenimi kolaylaştıran, bir "okul çalışmalığı" hazırlamaya koyuldu. Sonunda Orff-yöntemi doğmuş oldu. 1935/36 yılları arasında, kişiliğini tam olarak yansıttığını varsaydığı, ilk seslendirilişiyle birlikte ününü bir anda dünyaya yayacak olan "Carmina Burana" sahne kantatını yazdı. Orff bu yapıtıyla; cesur bir ilkelliğe dönüşle, küğünü aralık gerilimlerinin, tartı/ritm ve tını çeşitlemesinin oldukça sınırlı kıldığı alacalılaşmadan(kromatizme uzak) doğal düzemeye bağlı uyumla, teksesli kısa ezgilerin, tartısal yinelemelerin doğurucusu olduğu bir sahne küğünün öncü yaratıcısı oldu. Bundan sonraki yapıtlarında da küğünü hep sahnedeki oyunun gerilimini artırmak yönünde ve dilin tını ve tartı özelliklerini kesinleştiren bir ırlamayı gözeterek, orkestrasal bireşimde de küğünün bu yalın, çıplak özelliklerini iyice açığa çıkaracak yönde sahne kantatları veya operalar yazdı.
Orff'un sahne yapıtları 12 tanedir. Bunlar sırasıyla şunlardır:
Carmina Burana (1935/36)
Ay-Bir Küçük Dünya Tiyatrosu (1937-38)
Akıllı Kız Operası (1941-1942) 4- Catulli Carmina-Sahnesel Oyunlar (1942)
Bernau'lu Kız Opera (1944-45)
Antigone- Opera (1947-48)
Afrodit'in Tutkusu-Sahne Konçertosu (1950-51)
Astutuli - Bavyera işi güldürü/opera-bale (1945-1952)
Bir Yaz Gecesi Düşü-Şekspir'in oyunu üzerine küğ
İsa'nın Yeniden Doğuşu Oyunu (1955)
Zorba Oedipus (l939)
Tansık Bebeğin Doğuşu Oyunu (1960)
Monteverdi'nin operalarından yapılmış dört tane düzenlemesi, eşlikli ve eşliksiz korolar için beş yapıtı daha vardır.
Tüm yapıtlarında görülen yalınlık, aralıkların gerilim yaratmak için kullanılması, söylemsel ve dilsel tartısallık, vurumsallığı öne alan bir orkestra kuruluşu Orff'un çağdaş küğe getirmiş olduğu etkili yanlarıdır.
İki yapıtından örnek sunacağız.
İlk dinleteceğimiz yapıt, en başarılı operası saydığımız Antigonae operasından Üçüncü perde sonundaki Antigonae'nin büyük aryasını ve perde sonunu sunacağız. Dinleyeceğiniz kayıtta Antigonae'yi Inge Borkh, Kreon'u Carlos Alexander seslendirmekte, Bavyera Radyosu Koro ve Orkestrasını Ferdinand Leitner yönetmektedir.
MÜZİK: Carl Orff - Antigonae operasından 3. perde sonu [7,8,9. parçalar] (21'59")
Şimdi de Afrodit'in Utkusu yapıtının tümünü sunacağız. Soprano Helena Tatermusehova / tenor: Ivo Zidek / Soprano: Marta Bohaova / tenor: Oldrich Lindauer / Bas: Karel Berman, Çek Korosu ve Prag Senfoni Orkestrası yapıtı seslendirmektedir. Yönetmen: Vaclav Smetacek.
MÜZİK: Carl Orff - Trionfo di Afrodit (40'04")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.
