Bölüm 66 / Orijinal Yayın Tarihi: 16 Nisan 2000
Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizde çağdaş Alman küğünün en önemli bağdarlarından; Bernd Alois Zimmermann'ı tanıtmaya başlayacağız. En önemli yapıtlarıyla tanıtmayı düşündüğümüz Zimmermann için dört izlence sunacağız.
Bernd Alois Zimmermann 1918 yılında doğdu. Köln ve Bonn kentlerinde eğitim gördü. Bir ara Fransa'ya gitti. Gençlik yıllarında önceleyin Stravinski ve Darius Milhaud (Miyo)nun etkisinde kaldı. 1942'de Köln Küğ Yüksekokulunda Lemacher (Lamaher) ve Jarnach (Yarnah)dan eğitim gördü. 1948-1950 arasında Darmstadt'taki çağdaş küğ kurslarına katılarak Wolfgang Fortner ve Rene Leibowitz (Leyboviç)den yararlandı.1950-1952 yılları arasında Köln Yüksek Küğ Okulunda öğrenimini sürdürdü. 1957 yılından intihar ettiği 1970 yılına kadar Köln Yüksek Küğ Okulunda öğretim görevinde bulundu.
Bernd Alois Zimmermann'ın ilk yapıtları pek de ilgi çekici değildir. İlk yapıtlarını ortaya koyduğu 1940 ile 1950 yılları arasında Schönberg, Bartok, Stravinski'nin etkisi altındadır. Giderek Webern, Berg, Messiaen, hatta dönemdeşi Henze'nin ve caz küğünün çarpıcı yanları da girer. Dikkate değer kuruluşu ile olsun, kemandaki dokunaklı tartısallık ile olsun önemsenmeye büyük ölçüde hak kazanan ilk yapıtı, 1949-1950 yılları arasında yazmış olduğu "Keman Konçertosu"dur.
İlk bölümü; Sonata-Allegro moderato, rubato / İkinci bölüm; Fantasia / Üçüncü bölümü: Rondo-Allegro con brio buyurgulu Keman Konçertosu, denegeser/tonal ve dengeserlikdışı/atonal küğün karışımından güçlenen; dinç, soluklu tartısallığı ile çekicilik gösterir.
Bernd Alois Zimmermann'ın bu ilginç, hem de etkileyici keman konçertosunu Susanne Lautenbacher'in kemanından dinleteceğiz. Eşlik, Siegfried Köhler'in yönetimindeki Lüksenburg Radyo Orkestrasınındır.
MÜZİK: Zimmermann - Keman Konçertosu (17'07")
1950-1960 yılları arasında Zimmermann, çello, obva, trompet için konçertolar yazar. Bunlardan seslendirilmesi büyük ustalık isteyen, 1953-54 yılları arasında yazmış olduğu "Trompet Konçertosu"nu sunacağız. Trompet'i Hakan Hardenberger çalıyor. Michael Gielen yönetimindeki Baden-Baden Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.MÜZİK: Zimmermann - Trompet Konçertosu (13'33")
Zimmermann'ın 1955-1956 yılları arasında, iki piyano için yazmış olduğu "Görüngeler/Perspectives" adlı yapıtı, kökü diziden kaynaklanan, ancak anlatım etkililiği, aranan gerginliği yaratmak için, bozulmuş dengeserliği, yeniden değişik aralıklar üzerine kurmak ister görünen "seçmeci/ecclectique" bir yapısallığı çağrıştırır. İki bölümlü olan yapıt: 1-Grave 2-Tranquillo molto buyurguludur. Piyanoları Alfons ve Aloys Kontarsky kardeşler çalıyor. MÜZİK: Zimmermann - Perspectives
Bernd Alois Zimmennann'ın kendisine gelinceye değin küğde etkinliği belirlenmiş tüm yöntemleri büyük bir güvenle alıp kendi buluşlarını da ekleyerek çok özel ilgiyi gerektirecek ölçüde karmaşık, ama karmaşıklığı ölçüsünde çizgi dışı anlatım gücü, derinine sağlamlık gösteren küğünün en olgun yapıtları 1960 yılında başlayıp ölüm yılı olan 1970'e dek sürecektir. Bu on yıl içinde her yapıtı yeni bir araştırma ve özendirici buluşun ürünü olacaktır. En büyük yapıtı sayılan, çağdaş küğün de en önemli yapıt1arından birisi olarak belirlenen "Die Soldaten/Askerler" operasını 1958 yılında yazmaya başlamıştır. Ancak 1964 yılında bitirebilecektir. 1961 yılında şaşırtıcı bir "Üçül/Trio" ortaya çıkar. "Presence/Bulunma, Hazır olma" keman, çello ve piyano için yazılmış, beş bölümlü/ya da beş sahneli bir "Ballet Blanc/Akbale" yapıtıdır. Üç çalgı bütün gizli güç/potansiel olanaklarıyla, çok ama çok ustaca sergilenecek yönde kullanılırlar. 1.Sahne-Introduction et Pas d'action / Giriş ve etkin adım/Don Kişot 2.Sahne-Pas de deux/İkili Oyun-Don Kişot ve Ubu 3.Sahne-Solo/Yalkın-Ubu'nun oyunu 4.Sahne-İkili Oyun-Molly Bloom ve Don Kişot 5.Sahne-Tekil Oyun ve Bitiş-Molly Bloom
Şimdi dinleteceğimiz Presence'ın seslendiricileri; keman: Saschko Gawriloff / çello: Siegfried Palm / piyano: Aloys Kontarsky'dir.
MÜZİK: Zimmermann - Presence/Trio (25'48")
TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.