Çağlar ve Müzik - 67

Bölüm 67 / Orijinal Yayın Tarihi: 23 Nisan 2000

Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizde, geçen hafta başlamış olduğumuz, çağdaş Alman bağdar Bernd Alois Zimmermann'ın yapıtlarını tanıtmayı sürdüreceğiz. Önce Yunan Kökenli Fransız bağdar İannis Xenaxis'in ilk örneklerini ortaya koyduğu, ardından 1960 yılında Polonyalı öncü bağdarlarca benimsenip yeni bir anlatı yolu olarak bir biçim olarak dünyaya sunulan "yığınses" küğü, Bernd Alois Zimmermann'ı ilgilendirmiş, kullanılan yöntem ve tekniği kendi küğünün/yaratılarının da bir ögesi durumuna getirmiştir. Zimmermann 1960'da 42 yaşında olmasına karşın, kendisinden çok genç ilerici bağdarların küğdeki tüm açılış ve atılımlarını benimseyip, örnekseyerek, küğüne yeni bir söyleyiş, yeni tınılar, yeni kuruluşlar/çatkılamalar getirdi. İlk yapıtlarında yeni klasikçiliğe uygun yazıyor görünümündeyken çok kısa sürede dizisel anlayışa yönelmişti. Kısa sürede bunu da aşarak Olivier Messiaen'ın çok eksenli/çok yüzeyli küğünden de yararlandıktan sonra yığınses küğüne uzanan bir yöneliş içinde yapıtlar verdi. İlerlemiş yaşına karşın kendisini sürekli yenilemesini bilmiş, en genç bağdarlarla yarışırcasına hep ilerici olması nedeniyle kendisine yakıştırılan; "Genç bağdarların en yaşlısı, yaşlı bağdarların en genci" tanımlaması, tam bir gerçeğin anlatımı olmuştur.
Bugünkü izlencemizde Bernd Alois Zimmermann'ın dört yapıtını sunacağız.
1959'da başlayıp 1960'da tamamladığı; yalkın/solo çello için Sonat adlı yapıtı beş bölümlüdür. Bölümler: 1)Rappresantazione 2)Fase 3)Tropi 4)Spazi 5)Versetto.
Bernd Alois Zimmermann'ın dinleteceğimiz, yalkın/solo çello sonatı, tümden yeni tekniklerin uygulanmasıyla ne denli değişik tınılar ve örgesel zenginlikler elde edilebileceğinin belirgin bir örneği olacaktır. Yalkın çelloyu Michael (Mihael) Bach çalmaktadır.

MÜZİK: B.A.Zimmermann - Yalkın Çello için sonat (11'52")

B.A.Zimmermann'dan bu kez de 1962 yılında yazmış olduğu Çello Konçertosu'nu dinleteceğiz. Beş bölümlü olan konçerto, ayrıca bir bale deyimi olan "Pas de trois/Üç Adım Biçiminde" başlığını taşımaktadır. Yapıtta, çellonun çok büyük ölçüde hüner isteyen çalınış yöntemi ve orkestra ile bütünleşen karmaşık, yeni tınısal birlikteliği çok etkileyici bir bütünlük oluşturmakta, yirminci yüzyılda yazılmış en dikkat çekici, en parlak ve anlamlı konçertoların başta gelenlerinden birisi bulunmaktadır. 
Çelloyu Heinrich Schiff çalmakta, Baden-Baden Senfoni Orkestrasını Michael Gielen (Mihael Gielen) yönetmektedir.

Müzik: B.A.Zimmermann - Çello Konçertosu (24'30")

Zimmermann'dan dinleteceğimiz üçüncü yapıt; İki Piyano için Monologlar adını taşımaktadır. 1960-1964 yılları arasında yazılmıştır.
Resim sanatında çağdaş sanatçıların kimi kez başvurdukları "Collage/Yapıştırma" tekniğinin küğde uygulanışının şaşırtıcı, en olgun örneklerinden birisidir. Hemen belirtelim; Zimmermann, yapıtının başına "Hommage a Claude Debussy/Debussy'nin Şanına" sunulamasını yazmıştır.
Dinleteceğimiz kayıtta piyanoları, ünlü Alman piyano çalarları Alfons ve Aloys Kontarsky kardeşler çalmaktadır.

MÜZİK: Zimmermann - Monologues (17'44")

İzlencemizin son yapıtı, Zimmermann'ın Alfred Jarry'nin ünlü oyununun kahramanı "Kral Ubu" ile ilgili olup "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ - Bir giriş ve Yedi Parçalı Kara Bale" başlığını taşımaktadır. 1966 yılında yazılan yapıt, baştan sona, küğle yapılabilecek bir hicvin en güzel örneklerinden sayılabilir. Kral Ubu'nun akşam yemeği için küğ; 16. 17. yüzyıllardan alınma "saray kırını/ dansı" küğü örneğiyle başlar. Ancak ardından birbiri içine geçmiş olarak: Wagner'in Walkvriğsinden, Berlioz'un Fantastik Senfonisi'ndeki "Dies Irae" örgesine doğru uzanır. Yapıtın bitişi Karlheinz Stockhousen'in ünlü araştırma yapıtı; "Piyano Etüdleri"nden 9.da kendini gösteren tınaşın/akorun (accord) bıktırıncaya dek sürekli yinelenmesiyle sona erer.
Bernd Alois Zimmermann'ın "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ-Bir Giriş ve Yedi Bölümden oluşan Kara Bale"sini, Michael Gielen yönetimindeki Köln Radyosu Senfoni Orkestrasının seslendirmesiyle sunuyoruz.

MÜZİK: Zimmmermann - Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ (16'38")

Bernd Alois Zimmermann'ın "Kral Ubu'nun Akşam Yemeği için Küğ" başlıklı, Bir Giriş ve Yedi Bölümden oluşan Kara Bale'sini dinledik. Michael Gielen (Mihael Gielen) yönetimindeki Köln Radyosu Senfoni Orkestrası seslendirdi.

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 66

Bölüm 66 / Orijinal Yayın Tarihi: 16 Nisan 2000

Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizde çağdaş Alman küğünün en önemli bağdarlarından; Bernd Alois Zimmermann'ı tanıtmaya başlayacağız. En önemli yapıtlarıyla tanıtmayı düşündüğümüz Zimmermann için dört izlence sunacağız.
Bernd Alois Zimmermann 1918 yılında doğdu. Köln ve Bonn kentlerinde eğitim gördü. Bir ara Fransa'ya gitti. Gençlik yıllarında önceleyin Stravinski ve Darius Milhaud (Miyo)nun etkisinde kaldı. 1942'de Köln Küğ Yüksekokulunda Lemacher (Lamaher) ve Jarnach (Yarnah)dan eğitim gördü. 1948-1950 arasında Darmstadt'taki çağdaş küğ kurslarına katılarak Wolfgang Fortner ve Rene Leibowitz (Leyboviç)den yararlandı.1950-1952 yılları arasında Köln Yüksek Küğ Okulunda öğrenimini sürdürdü. 1957 yılından intihar ettiği 1970 yılına kadar Köln Yüksek Küğ Okulunda öğretim görevinde bulundu.
Bernd Alois Zimmermann'ın ilk yapıtları pek de ilgi çekici değildir. İlk yapıtlarını ortaya koyduğu 1940 ile 1950 yılları arasında Schönberg, Bartok, Stravinski'nin etkisi altındadır. Giderek Webern, Berg, Messiaen, hatta dönemdeşi Henze'nin ve caz küğünün çarpıcı yanları da girer. Dikkate değer kuruluşu ile olsun, kemandaki dokunaklı tartısallık ile olsun önemsenmeye büyük ölçüde hak kazanan ilk yapıtı, 1949-1950 yılları arasında yazmış olduğu "Keman Konçertosu"dur.
İlk bölümü; Sonata-Allegro moderato, rubato / İkinci bölüm; Fantasia / Üçüncü bölümü: Rondo-Allegro con brio buyurgulu Keman Konçertosu, denegeser/tonal ve dengeserlikdışı/atonal küğün karışımından güçlenen; dinç, soluklu tartısallığı ile çekicilik gösterir.
Bernd Alois Zimmermann'ın bu ilginç, hem de etkileyici keman konçertosunu Susanne Lautenbacher'in kemanından dinleteceğiz. Eşlik, Siegfried Köhler'in yönetimindeki Lüksenburg Radyo Orkestrasınındır.

MÜZİK: Zimmermann - Keman Konçertosu (17'07")

1950-1960 yılları arasında Zimmermann, çello, obva, trompet için konçertolar yazar. Bunlardan seslendirilmesi büyük ustalık isteyen, 1953-54 yılları arasında yazmış olduğu "Trompet Konçertosu"nu sunacağız. Trompet'i Hakan Hardenberger çalıyor. Michael Gielen yönetimindeki Baden-Baden Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.

MÜZİK: Zimmermann - Trompet Konçertosu (13'33")

Zimmermann'ın 1955-1956 yılları arasında, iki piyano için yazmış olduğu "Görüngeler/Perspectives" adlı yapıtı, kökü diziden kaynaklanan, ancak anlatım etkililiği, aranan gerginliği yaratmak için, bozulmuş dengeserliği, yeniden değişik aralıklar üzerine kurmak ister görünen "seçmeci/ecclectique" bir yapısallığı çağrıştırır. İki bölümlü olan yapıt: 1-Grave 2-Tranquillo molto buyurguludur. Piyanoları Alfons ve Aloys Kontarsky kardeşler çalıyor.

MÜZİK: Zimmermann - Perspectives

Bernd Alois Zimmennann'ın kendisine gelinceye değin küğde etkinliği belirlenmiş tüm yöntemleri büyük bir güvenle alıp kendi buluşlarını da ekleyerek çok özel ilgiyi gerektirecek ölçüde karmaşık, ama karmaşıklığı ölçüsünde çizgi dışı anlatım gücü, derinine sağlamlık gösteren küğünün en olgun yapıtları 1960 yılında başlayıp ölüm yılı olan 1970'e dek sürecektir. Bu on yıl içinde her yapıtı yeni bir araştırma ve özendirici buluşun ürünü olacaktır. En büyük yapıtı sayılan, çağdaş küğün de en önemli yapıt1arından birisi olarak belirlenen "Die Soldaten/Askerler" operasını 1958 yılında yazmaya başlamıştır. Ancak 1964 yılında bitirebilecektir.
1961 yılında şaşırtıcı bir "Üçül/Trio" ortaya çıkar. "Presence/Bulunma, Hazır olma" keman, çello ve piyano için yazılmış, beş bölümlü/ya da beş sahneli bir "Ballet Blanc/Akbale" yapıtıdır. Üç çalgı bütün gizli güç/potansiel olanaklarıyla, çok ama çok ustaca sergilenecek yönde kullanılırlar. 1.Sahne-Introduction et Pas d'action / Giriş ve etkin adım/Don Kişot 2.Sahne-Pas de deux/İkili Oyun-Don Kişot ve Ubu 3.Sahne-Solo/Yalkın-Ubu'nun oyunu 4.Sahne-İkili Oyun-Molly Bloom ve Don Kişot 5.Sahne-Tekil Oyun ve Bitiş-Molly Bloom
Şimdi dinleteceğimiz Presence'ın seslendiricileri; keman: Saschko Gawriloff / çello: Siegfried Palm / piyano: Aloys Kontarsky'dir.

MÜZİK: Zimmermann - Presence/Trio (25'48")

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 65

Bölüm 65 / Orijinal Yayın Tarihi: 9 Nisan 2000

Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizde çağdaş Alman bağdarlarından Karl Amadeus Hartmann'ı tanıtmaya çalışacağız.
Karl Amadeus Hartmann 1905 yılında Münih'te doğdu. Kentin Sanat Akademisinde eğitim gördü. Bir süre Hermann Scherchen ve Anton von Webern'in öğrenciliğini yaptı. Kimi yapıtlarının yabancı ülkelerde seslendirilmesine karşın, Nazilerin Almanya'ya egemen olduğu dönemde hiç bir yapıtının seslendirilmesini istemedi. Webern'in öğrenciliğini yapmış olmak onu dizisel yöntemi öğrenmeye, bundan yararlanmaya götürdü. Ancak hiçbir zaman dizisel çalışmayı kesin kuramsal sınırları içinde kullanmadı. Onu, yeni aralık, tını, ezgi ve uyum arayışları için bir basamak gibi kullanmakla yetindi. Asıl ününü, 2. Dünya Savaşı'nın hemen ertesinde yapıtlarının birbiri ardınca Almanya'da seslendirilmesiyle kazandı. 1963 yılında öldüğünde, sekiz senfonisi, "Simplicius Simpliccimus" adlı "Otuz Yıl Savaşları"nı konu alarak, savaşın anlamsızlığını anlatan tek operası, konçertoları ile, Alman çağdaş küğünün başta gelen öncü bağdarlarından birisi olarak tanınmıştı.
Bu izlencemizde, Karl Amadeus Hartmann'dan üç yapıt dinleteceğiz. Önce, onun 1934-1935 yılları arasında yazmış olduğu operası "Simplicius Simpliccisimus" operasının son (3.) perdesini sunuyoruz. Dinleyeceğiniz kayıtta; "Simplicius Simpliccisimus"u soprano Helen Donath, Vali'yi tenor Klaus König, Yüzbaşı'yı bas Rainar Scholze, Er'i bariton Bode Brinkmann, Konuşmacı'yı Wolf Euba seslendirmektedir. Bavyera Radyosu Koro ve Senfoni Orkestrasını Heinz Frieke yönetmektedir.

MÜZİK: Hartmann - Simplicius Simpliccisimus, 3. perde (26'32")

Şimdi de, Hartmann'ın "Konçertomsu Senfoni" olarak tanımladığı, 1950 yılında yazmış olduğu tek bölümlü olan "Beşinci Senfonisi"ni Rafael Kubelik yönetimindeki Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrasından sunacağız

MÜZİK: Hartmann - 5. Senfoni (16'10")

Karl Amadeus Hartmann'dan sunacağımız üçüncü yapıt, 1961 yılında başlayıp ölüm yılı olan 1963'te bitirebilmiş olduğu, ünlü Fransız yazarı Jean Giraudoux (Jan Girodu)nun Sodom ve Gomorra adlı yırını/konulu şiirini kullandığı bariton ve orkestra için "Gesangszene/Sahne Şarkısı" olacak. Bariton: Dietrich Fischer-Dieskau'ya Rafael Kubelik yönetimindeki Bavyera Radyosu Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.

MÜZİK: Hartmann - Gesangszene (24'11")

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 64

Bölüm 64 / Orijinal Yayın Tarihi: 26 Mart 2000

Sayın dinleyiciler; geçen yıldan başlayarak bugüne gelinceye değin sürdürdüğümüz izlencelerimizde, ülke ayrımı gözetmeden, çağdaş/günümüzün küğünün (beste) oluşmasında/yönlenmesinde en önde yer almaları söz konusu bağdarları (besteci)tanıtmaya çalıştık. İzlencemizin bundan sonrasında, çağdaş küğün özellikleri içinde yapıt vermiş, hem de küğ tarihi içinde yer almaya hak kazanmış bağdarları ülkelere göre tanıtmaya çalışacağız. Bunu yaparken ülke sıralamasını, Türk abecesine ve Türkçe adlandırışlarına göre yapacağız.
Bu durumda önce "A" harfiyle başlayan ülkeleri ele alacağız.
Bu ülkeler: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan sıralanmaktadır. Bu sıralamaya göre önce Alman bağdarlar üzerinde duracağız. Çağdaş Alman küğünde, üzerlerinde durulmaya hak kazanmış o kadar çok bağdar bulunmaktadır ki, bunların hepsinden söz ederek örnek vermeye kalkışmamız durumunda, yıl içindeki tüm izlencelerimizi buna ayırmak bile yeterli olamayacaktır. Bu nedenle, özellikleri yönünden ya çığır açmış veya söyleyişlerindeki değişiklikle dikkat çeker olmuş, önem bakımından üzerlerinde durulması zorunlu saydığımız birkaçını ele almakla yetineceğimizi belirtelim.
Seçerek, yapıt örnekleriyle tanıtmaya çalışacağımız çağdaş Alman Bağdarlar şunlar: Carl Orff (1895-1982), Karl Amadeus Hartmann (1905-1963), Bernd Alois Zimmermann (1918-1970), Wilhelm Killmayer (1927-), Hans Werner Henze (1926- ), Karlheinz Stockhausen (1928- ), Aribert Reimann (1936- ), Volker David Kirchner (1942- ) olacak.
Böylece, bugünkü izlencemizi Carl Orff'a ayırmış bulunuyoruz. Carl Orff 1895'de Münih'de doğdu. Münih Küğ Akademisinde eğitim gördü. Genç yaşından beri tiyatroya önem veriyor, tiyatro küğünün anlatım özellikleri üzerinde duruyordu. Yeni tınılar bulmak ardında çalışıyordu. İlk yapıtlarının hiç biri bugün yoktur. 1925 ile 1936 yılları arasında yazılmış altı tane çalgısal bağdasını ilk yapıtlarının örneği sayabiliriz. İlk tiyatro çalışmalarını acımasız, eleştirel bir gözle inceledikten sonra hepsini geri çekmiştir.
1925 yılında Münih'de Dorothea Güntherin okulunda kırın/dans için küğ bölümünü yönetmeye başladı. Bu okuldaki çalışmaları arasında yeni bir küğ eğitimi yolu da arıyordu. Araştırmaları sonucu, vurma çalgıların tartısal etkinliğini önceleyen, böylece öğrenimi kolaylaştıran, bir "okul çalışmalığı" hazırlamaya koyuldu. Sonunda Orff-yöntemi doğmuş oldu. 1935/36 yılları arasında, kişiliğini tam olarak yansıttığını varsaydığı, ilk seslendirilişiyle birlikte ününü bir anda dünyaya yayacak olan "Carmina Burana" sahne kantatını yazdı. Orff bu yapıtıyla; cesur bir ilkelliğe dönüşle, küğünü aralık gerilimlerinin, tartı/ritm ve tını çeşitlemesinin oldukça sınırlı kıldığı alacalılaşmadan(kromatizme uzak) doğal düzemeye bağlı uyumla, teksesli kısa ezgilerin, tartısal yinelemelerin doğurucusu olduğu bir sahne küğünün öncü yaratıcısı oldu. Bundan sonraki yapıtlarında da küğünü hep sahnedeki oyunun gerilimini artırmak yönünde ve dilin tını ve tartı özelliklerini kesinleştiren bir ırlamayı gözeterek, orkestrasal bireşimde de küğünün bu yalın, çıplak özelliklerini iyice açığa çıkaracak yönde sahne kantatları veya operalar yazdı.
Orff'un sahne yapıtları 12 tanedir. Bunlar sırasıyla şunlardır:

1. Carmina Burana (1935/36)
2. Ay-Bir Küçük Dünya Tiyatrosu (1937-38)
3. Akıllı Kız Operası (1941-1942) 4- Catulli Carmina-Sahnesel Oyunlar (1942)
4. Bernau'lu Kız Opera (1944-45)
5. Antigone- Opera (1947-48)
6. Afrodit'in Tutkusu-Sahne Konçertosu (1950-51)
7. Astutuli - Bavyera işi güldürü/opera-bale (1945-1952)
8. Bir Yaz Gecesi Düşü-Şekspir'in oyunu üzerine küğ
9. İsa'nın Yeniden Doğuşu Oyunu (1955)
10. Zorba Oedipus (l939)
11. Tansık Bebeğin Doğuşu Oyunu (1960)

Monteverdi'nin operalarından yapılmış dört tane düzenlemesi, eşlikli ve eşliksiz korolar için beş yapıtı daha vardır. Tüm yapıtlarında görülen yalınlık, aralıkların gerilim yaratmak için kullanılması, söylemsel ve dilsel tartısallık, vurumsallığı öne alan bir orkestra kuruluşu Orff'un çağdaş küğe getirmiş olduğu etkili yanlarıdır.
İki yapıtından örnek sunacağız.
İlk dinleteceğimiz yapıt, en başarılı operası saydığımız Antigonae operasından Üçüncü perde sonundaki Antigonae'nin büyük aryasını ve perde sonunu sunacağız. Dinleyeceğiniz kayıtta Antigonae'yi Inge Borkh, Kreon'u Carlos Alexander seslendirmekte, Bavyera Radyosu Koro ve Orkestrasını Ferdinand Leitner yönetmektedir.

MÜZİK: Carl Orff - Antigonae operasından 3. perde sonu [7,8,9. parçalar] (21'59")

Şimdi de Afrodit'in Utkusu yapıtının tümünü sunacağız. Soprano Helena Tatermusehova / tenor: Ivo Zidek / Soprano: Marta Bohaova / tenor: Oldrich Lindauer / Bas: Karel Berman, Çek Korosu ve Prag Senfoni Orkestrası yapıtı seslendirmektedir. Yönetmen: Vaclav Smetacek.

MÜZİK: Carl Orff - Trionfo di Afrodit (40'04")

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 63

Bölüm 63 / Orijinal Yayın Tarihi: 19 Mart 2000

Sayın Dinleyiciler, Sergey Prokofiev'i yapıtlarıyla tanıtmaya ayırdığımız bu altıncı ve sonuncu izlencemizde, onun Sovyetler Birliğine döndükten sonra yazmış olduğu iki yapıtına yer vereceğiz.
İlk dinleteceğimiz yapıt, 1935 yılında yazmış olduğu, ilk seslendirilişi aynı yıl 1 Aralık 1935'te Madrit'te gerçekleşen, büyük sol'dan 0p.63 "İkinci Keman Konçertosu"dur. Üç bölümlü olan konçerto, klasik yapıya tam bir uygunluk göstermektedir. Yalkıcı/solist Lydia Mordkovitch'e Neeme Jarvi yönetimindeki İskoç Ulusal Orkestrası eşlik etmektedir.

MÜZİK: Prokofiev -İkinci Keman Konçertosu Op.63 (25'37")

Dinleteceğimiz ikinci yapıt, Prokofiev'in Sovyetler Birliğinde en çok övgü toplamış, en tutulmuş 5. Senfonisi. Büyük si bemol dengeserli Op.100 sayısını taşıyan senfoni 1944 yılında yazılmıştır. 4 bölümlüdür. Yapıtı Simon Rattle yönetiminde Birmingham kenti Senfoni Orkestrasından dinleyeceğiz.

MÜZİK: Prokofiev -Op.100 Beşinci Senfoni (43'46")

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 62

Bölüm 62 / Orijinal Yayın Tarihi: 12 Mart 2000

Sayın Dinleyiciler, bugünkü izlencemizi Prokofiev'in çok tutulmuş olan iki sonatı ile senfonileri arasında ileriye açıklığı, değişik yapısallığına karşın güçlü bütünlüğü ile çok dikkate değer bulunan, 1924'te yazılmış olmasına karşın, ileriliği nedeniyle Sovyet Rusya'da Stalin'in ölümüne dek (1953) seslendirilmemiş, Stalin ve bağdar öldükten nice yıllar sonra ancak 1960'da ilk seslendirilişi yapılabilmiş Op.40 İkinci senfonisini sunacağız.
Önce Op.38, beşinci Piyano Sonatı-Allegro tranquillo-Andantino-Un poco Allegretto buyurgulu üç bölümden oluşan Beşinci Piyano Sonatını Prokofiev 1923 yılında yazmıştır ama, Sovyetler Birliğine döndükten sonra ilk döneminde verdiği kimi yapıtlarını yeniden ele alarak daha ılımlı bir duruma sokmuştur.
Beşinci Piyano Sonatı'nı da 1953 yılında bu yönde değiştirmiş Op.135 sayısını vermiştir. Beşinci Piyano Sonatını bu son biçimiyle sunuyoruz. Piyanoyu Andrey Nikolsky çalıyor.

MÜZİK: Prokofiev - Op.135 Piyano Sonatı No.5 (13'12")

Şimdi sunacağımız yapıt, Prokofiev'in en çok seslendirilen ve çok övgü toplamış olan, Op.83 Yedinci Piyano Sonatı. 1939-1942 yılları arasında yazılmış olan bu sonatı yine Andrey Nikolsky seslendiriyor.

MÜZİK: Prokofiev - Op.83 Piyano Sonatı No.7 (19'33")

Bugünkü izlencemizin son yapıtı, daha önce sözünü ettiğimiz, Prokofiev'in ilk döneminde yazmış olduğu Op.40 İkinci Senfonisi. 1924 yılında yazılmış olan bu yapıtı Seeji Ozawa yönetimindeki Berlin Filarmoni'den dinleyeceksiniz. İki bölümlü olan 2. Senfoni'nin ilk bölümü: Allegro ben artocolato buyurguludur. İkinci bölüm: Konu/thema ve çeşitlemelerdir. Bu bölümün başında önce konu verilir, ardından altı çeşitleme gelir ve bölüm, konunun yeniden işittirilmesiyle, Andante molto, Doppio movimento buyurgusuyla sona erer.

MÜZİK: Prokofiev - Op.40 Senfoni No.2

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.

Çağlar ve Müzik - 61

Bölüm 61 / Orijinal Yayın Tarihi: 5 Mart 2000

Sayın Dinleyiciler, Sergey Prokofiev'in "Yalım Melek" operasının 1. ve 2. perdelerini geçen izlencemizde sunmuştuk. Bugün operanın geri kalan 3. 4. ve 5. perdelerini sunacağız.
III.Perde, I.Sahne : Renata, bulmak için ardında koştuğu "'Melek Madiel"in insanlaşmış örneği saydığı Kont Haynhich'le Köln'deki evinin önünde karşılaşır. Ne ki Kont, kaçıp terk etmiş olduğu Renata'ya yine yüz vermez. Ona "cadı" der ve evine gelmesini yasaklar. Bunun üzerine Renata, kendisini hep koruyacağını bildiği Ruprecht'e, Kont'u düelloya çağırarak öldürmesi görevini verir. Ruprecht Kontun evine girer. Dışarıda bekleyen Renata, Melek Madiel'e yeniden kendisine görünmesi için yakarmaya koyulur. Yakarış içinde kendinden geçmek üzereyken, pencerede Ruprecht'in tartışmakta olduğu Kont Henrich görünür. Renata, Kont Heinrich'in Melek Madiel'in gövdeye bürünmüş durumu olduğu kanısına yeniden kapılarak, Ruprecht geri geldiğinde, Kont Heinrich'e en küçük bir zarar bile vermemesi gerektiğini söyler.
III.Perde, II.Sahne : Ren kıyısında dik yamaçlı bir yerde Ruprecht, Kont Heinrich ile düello yapar. Renata'nın, Kont'a en küçük zarar vermemesi yollu uyarısına uyarak, kontun hücumlarına yeterince karşı koyamaz, ağır biçimde yaralanır, kont ise kaçıp gider. Renata, ağır yaralı Ruprecht'i avutmaya çalışır. İyileşirse onu sevisiyle ödüllendireceğine ant içer. Çevreden bilinmezden bir takım sesler duyulur. Renata'nın ant içmesiyle alay etmektedirler. Bir hekim gelir, "Bu aydınlanmış çağda hekimliğin her şeye gücü yetebileceğini" açıklar.
IV.Perde: Köln'de bir lokantanın önünde, iyileşmiş olan Ruprecht, yanında oturan Renata'ya onunla evlenmek istediğini söyler. Renata'nın ona vermiş olduğu sözü anımsatır. Renata'yı kucaklayıp öpmeye çalışır. Renata kendini çekerek Ruprecht'in öpüş ve kucaklamasından sıyrılır. Ruprecht'e söz vermiş olsa da onu sevmemektedir. Önce bu durum için kendini kargışlarken, Ruprecht'in sevmek isteyişindeki direngenliği kötüleyerek, ona "şeytanın maşası" olduğunu söyler, elindeki bıçakla kendisini yaralayıp bıçağı Ruprecht'e doğru attıktan sonra kaçıp gider. Renata'nın "şeytan" sözünü kullanması, bir anış, bir çağrı etkinliği gösterir. Faust ve Mefistofeles birlikte görünürler ve kavgaya tanık olurlar. Yakındaki bir masaya otururlar. Mefistofeles, garson çocuktan kuzuyla şarap getirmesini ister. Ne ki küçük garson isteğini hemen yerine getiremediği için büyü yoluyla çocuğu yiyip yutar. Eli ayağına dolanan Lokantacıya, oğlanı çöp tenekesinde aramasını söyler.
Faust, arkadaşının bu tür oyunlarından bıkkınlık getirmişti. Mefistonun dikkatini, yıkılmış, çökmüş durumdaki Ruprecht'e yönelterek, onu kendilerine katılmaya çağırır.
V.Perde: Kadınlar manastırının, kemerli, karanlıkça bir bölmesinde çömez olarak manastıra girmiş olan Renata, çevresindeki rahibelerle yakarıştadır. Ancak onun yakarışı çevresine azgınlık salmaktan başka bir şeye yaramamaktadır. Başrahibe bastırılamamış tensel istekleri dile getiren bu azgınca yakarışlar karşısında duruma tanık olması için engizisyon soruşturmanını çağırmıştır. Soruşturman maiyetiyle birlikte gelir. Şeytan kovma törenine başlar. Ne ki tüm sözler, yakarışlar, dinginlik yerine, tensel istekleri açığa vuran alaycı sözlerle, azgın saldırganlıkla karşılanır.
Mefistofeles, Faust, yanlarında Ruprecht'le birlikte kimseye görünmeden içeri girer, azmışların durumunu izlerler.
Renata, Yalım Melek'in göründüğü sanısıyla altüst olmuş, tüm çevresine azgınlık duyuşu salgılar. Çevresindekiler giderek şeytana tapmaya başlarlar. Ruprecht, araya girmek Renata'yı uyarmak isteğiyle öne atılmak isterse de Mefistofeles onu önler. Gitmeye bırakmaz. Engizisyon soruşturmanı, şeytana tapınmayı önlemek için törene başlayınca zıvanadan çıkmış topluluğun hücumuna uğrar. Arkadaşları onu güruhun içinden çekip kurtarırlar. Soruşturman son söz olarak; Renata'nın bir cadı olduğunu, yakılması gerektiğini belirtir.
Opera'da yer alan sanatçıları belirtelim:
Ruprecht - Siegfried Lorenz, Renata - Nadine Secunde, Hancı kadın - Rosemarie Lang, Başrahibe - Ruthild Engert-Ely, Agrippa ve Mefistofeles - Heinz Zednik, Faust - Petteri Salomaa, Engizisyon soruşturmanı - Kurt Moll, Kitapçı Glock ve Doktor - Gösta Zacharisson, İki genç rahibe - Marta Sche ve Maria Schele.
Gösta Ohlin ır/vocal topluluğu, Pro Musica Oda Korosu, Göteborg korosu'nu yöneten Gösta Ohlin, Göteborg Senfoni Orkestrasını Neeme Jarvi yönetmektedir.

MÜZİK: Prokofiev -Yalım Melek operası 3, 4, 5. perdeler (62'39")

Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizin son yapıtı olarak Prokofiev'in 1920 yılında klarinet, piyano, yaylılar dörtlüsü için yazmış olduğu Op.34 "Bir İbrani Konusu/theme üzerine Açımlık/Uvertür adlı yapıtını sunuyoruz. Seslendirenler: Piyano; Michel Beroff, klarinet Michel Portal ve Parenin Dörtlüsü.

MÜZİK: Prokofiev - Op.34 Bir İbrani Konusu üzerine Açınlık.

TRT'de 2000 yılında yayınlanmış olan "Çağlar ve Müzik" programının ses kayıtları elimizde olmadığından, burada paylaşılan küğ örnekleri, Ertuğrul Oğuz Fırat'ın kendi arşivinden sunduğu icralardan farklı olabilir.