11 Aralık 2012 Salı

Çağlar ve Müzik - 49

Bölüm 49 / Orijinal Yayın Tarihi: 20 Aralık 1999



Sayın dinleyiciler; bugünkü izlencemizi Anton Webern'in dizisel yöntemle yazmaya başladığı 1924 yılından, son yapıtını yazmış olduğu 1943 yılına kadar olan süreç içinde vermiş olduğu yapıtlardan yapmış olduğumuz seçmeye ayırmış bulunuyoruz.
İlk dinleteceğimiz yapıt, 1928 yılında yazılmış olan "Op.21 Senfoni" Webern'in "senfoni"de kullandığı dizi, altışar seslik iki parça olarak ele alındığında, birinci ve ikinci parçadaki sesler karşılıklı ve tersten kullanıldığında üç tam seslik (triton denilen) aralığı oluşturdukları görülmektedir.
Şöyle: İlk altı ses; Fa - La bemol - Sol - Fa diyez - Si bemol - La
İkinc i altı ses; Mi bemol - Mi - Do - Do diyez - Re - Si
Böylece: Mi bemol - La/Si bemol - Mi/Fa diyez - Do/Sol - Do diyez/La bemol - Re/Fa - Si karşıtlarıyla triton dizisi oluşmaktadır.
Tritonun yaptığı kayıcı etki, dengeserlik duyuşundan uzaklaşmak için kakışmalara başvurma zorunluluğunu uzaklaştırmış olmaktadır. Senfoni "sonat" biçimine uygundur. Ancak yineleme yerine çeşitleme gözetilmiştir. Senfoni, Webern'in en uzun yapıtlarındandır. Dokuz dakika 17 saniye sürmektedir. Yapıtı Pierre Boulez yönetimindeki Londra Senfoni Orkestrası seslendiriyor.
MÜZİK (Küğ): Webern - Senioni Op.21 (9'17")
Şimdi dinleteceğimiz "dördül" Op.22'i Webern 1930'da yazmış. Charles Rosen; piyano / Daniel Majeske: keman / Robert Marcellus: klarinet / Abraham Weinstein: saksafon çalıyor.
MÜZİK (Küğ): Webern - Dördül Op.22 (7'10")
Webern 1934 yılına gelinceye değin üç yıl yeni bir şey yazmamış. 1934'e gelindiğinde Op.23 Üç Şarkı'yı yazdıktan sonra Op.24 "Dokuz Çalgı için Konçerto"yu yazmış ve bu yapıtını 60. yaşını kutladığı öğretmeni, arkadaşı Schönberg'e sunulamış. Çalgıları üçerli olarak kullanmış. Üç tahta nefesli: flüt, obva, klarinet / Üç bakır üflemeli: korno, trompet, trombon / Üç yaylı çalgı: keman, alto, çello. Yapıt büyük bir sadelik ve yalınlık taşımaktadır Pierre Boulez yönetimindeki Londra Senfoni Orkestrası üyelerinden dinletiyoruz.
MÜZİK (Küğ): Webern - Konçerto Op.24 (6'40")
Op.27 Piyano Çeşitlemeleri 1936'da yazılmış. Tüm öteki yapıtlarında olduğunca, dizinin büyük bir yalınlık içinde kullanılmasına karşın, iki el için karşıt devinimlerinde hünerli bir canlılık gösterilmektedirler.
Yapıtı Charles Rosen seslendiriyor.
MÜZİK (Küğ): Webern - Piyano Çeşitlemeleri Op.27 (6'00")
Op.28 Dördül'ü Webern 1938'de yazmış. Liszt'in ve başka bağdarların yaptıkları gibi BACH adındaki harflerin nota karşılıkları olan; Si bemol - La - Do - Si seslerinin aralıkları özdeş kalmak üzere göçürüm yoluyla kalan sekiz sesten dörder sesli iki öbek daha sağlamıştır.
Dizi şöyle oluşmuş: Si bemol - La - Do - Si/Re diyez - Mi - Do diyez - Fa diyez - Fa - La bemol - Sol
Yapıtı Juilliard Dörtlüsü seslendiriyor.
MÜZİK (Küğ) :Webern - Dördül Op.28 (8'45")
Sırada 1939 yılında yazılmış Op.29 Birinci Kantat var. Hildegard Jone'un şiiri üzerine; soprano yalkıcı, karışık koro ve orkestra için.
Soprano Halina Lukomska, John Alden Korosu ve Londra Senfoni Orkestrasını Pierre Boulez yönetiminde seslendiriyorlar..
MÜZİK (Küğ): Webern - Kantat No.1, Op.29 (7'58")
1940'da yazılan Op.30 Orkestra için Çeşitlemeleri Boulez yönetiminde Londra Senfoni Orkestrası seslendiriyor.
MÜZİK (Küğ): Webern - Orkestra için Çeşitlemeleri Op.30 (7'12")
Anton Webern 1940'tan 1943 yılına gelinceye değin yine yeni hiçbir yapıt ortaya koymamış,1943 yılında "Op.31 İkinci Kantat"ını yazmış.
Soprano ve bariton yalkıcılar, karışık koro ve orkestra için yazılmış olan bu yapıt Webern'in son yapıtı olmuştur. 1944 yılında bir şey yazmamış. 1945 yılının 15 Eylülünde öldürülmüş olduğunu daha önce belirtmiştik.
Webern'in Op.31 İkinci Kantat'ını Pierre Boulez yönetiminde, soprano Halina Lukomska, bariton Barry Mc Daniel, John Aldis Korosu, Londra Senfoni Orkestrası seslendiriyor.
MÜZİK (Küğ): Webern - Kantat No.2, Op.15 (bilet-Op.31)


Not: Tekrar yayında kısaltılmış olan programın ses kaydında Dördül, Op.28 ve Orkestra için Çeşitlemeler, Op.30 yer almamıştır.