4 Nisan 2012 Çarşamba

Çağlar ve Müzik - 13

Bölüm 13 / Orijinal Yayın Tarihi: 12 Nisan 1999



Bugünkü izlencemizde önce Debussy'nin Pelleas ve Melisande Operasının beşinci perdesinden kalan bölümcükleri vererek operanın sunulmasını tamamlamış olacağız. Pelleas ve Melisande operası 5. Perde sonu.
Pelleas ve Melisande operasının dinleteceğimiz kaydında:
Malisande'ı soprano Maria Ewing
Pelleas'ı tenor François Le Roux
Golaud'yu bariton Jose Van Dam
Kral Arkel'i bas Jean-Philippe Curtis
Goland'nun ölmüş karısından olan çocuğu Yniold'u mezzosoprano Patrisia Pace,
Golaud ve Pelleas'ın anneleri Genvieve'i kontralto Christa Ludwig
Doktoru bas Rudolf Mazzola seslendirmekte,
Viyana Filarmonisini Claudio Abbado yönetmektedir.
MÜZİK: Özel arşiv - Pelleas ve Melisande Operası (13'32")
Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizde size son olarak dinleteceğimiz yapıt yine Debussy'nin çok önemli saydığımız sahne yapıtlarından bir başkası: Le Martyre de Saint Sabastien / Aziz veya Ermiş Sebastien'in Çektiği veya Şehitliği diye çevirebileceğimiz bu yapıtı Debussy, İtalyan ozan Gabriel Danunzio'nun Fransızca yazmış olduğu cönk üzerine yalkın/solo sesler, koro ve orkestra için 1911 yılında bağdamıştır. Pelleas ve Melisande'ın ortaya çıkışından dokuz yıl sonra ortaya koyduğu bu bağdasını Debussy "5 Perdelik Giz-oyun" olarak tanımlamıştır. Danunzio'nun cönkünün bağdanmasını Yahudi kökenli ünlü Rus kırıncı İda Rubinstein önce Roger Ducasse ile Florent Schmitt'den birisine vermeyi düşünürse de sonunda Debussy'de karar kılar ve ona götürür. Cönk Debussy'yi çok etkilemiştir. Yapıtı bağdarken "köle gibi çalıştığını, başını bir an yapıttan kaldıramadığını" söylemiştir. Yapıt ilk kez 22 Mayıs 1911'de Paris'de Chatelet tiyatrosunda Debussy'nin öğrencisi Andre Caplet yönetiminde seslendirilir. Ne ki gösterimden önce bir rezalet çıkacağı havası kendini gösterir. Ermiş Sebastien'in yarı tanrı, yarı insan anlamca bulanık kimliği nedeniyle Vatikan Danunzio'nun söz konusu yapıtını "yasaklanmış yapıtlar" dizisi içine almıştır. Danunzio'nun: Hristiyan tapısına uygun düşmeyecek biçimde puta taparların kuttörenlerini birbirine karıştırdığı savı söz konusu edilmektedir. Paris başpiskopusu da gösteriye gidecekleri aforoz edeceği tehdidini savurmuştur. Bir ermişin Yahudi asıllı bir kırıncının gövdesinde kendini gösterebileceği kökten dincilerin indinde hoş görülebilir, bağışlanabilir bir davranış değildir.
Yine de gösteri çok başarılı geçer.
Yapıt, eleştirmenlerce hep bir tür Fransız Parsifal'i olarak görülmek istenmişti.
Kuşku götürmeyen nokta Debussy'nin küğünde bu yapıtın bir dönüm noktası oluşturduğudur. Kısaca belirtmek gerekirse; Debussy "mozayik" küğünden uzaklaşmış, daha az örgülü, daha uzun çizgilerle başat ezgiselliği gözeterek bölümler arasında birinden ötekine götüren bütünlüğü aramıştır. Son yapıtları olan ve genelde Debussy'nin "klasik" biçim anlayışına dönüşü olarak görülen Sonatlarına ulaşacak yol "Ermiş Sebastien'in Çektikleri" ile başlamış olmaktadır.
Beş perdelik veya bir oratoryo gibi ele alırsak beş bölümlü olan yapıtın bölüm başlıkları şöyledir:
I - Zambaklar Sarayı
II- Büyülü Oda
III- Düzmece Tanrıların Oturumu
IV - Yaralı Defne
V - Uçmak/Cennet
Şimdi Debussy'nin "Ermiş Sebastien'in Çektikleri" giz-oyununun tümünü sunacağız.
Yalkıcılar/solistler: Suzanne Danco, Nancy Waugh, Marie-Lise de Montmollin, La Tour de Peilz korosu, Suisse Romande orkestrasını Ernest Ansermet yönetiyor.
MÜZİK : Le Martyre de Saint Sebastien