17 Mart 2012 Cumartesi

Çağlar ve Müzik - 10

Bölüm 10 / Orijinal Yayın Tarihi: 22 Mart 1999



Sayın dinleyiciler, bugünkü izlencemizi bundan önceki izlencemizde kısaca değinmiş olduğumuz Gabriel Faure'nin "Pelleas ve Melisande" ardışı ile Debussy'nin iki yapıtına ayırmış bulunuyoruz.
Faure "Pelleas ve Melisande" Orkestra Ardışı/ suite'ini 1898'de yapıtın tiyatro olarak sahnelenmesinden altı yıl sonra yazmıştır. Dört bölümden oluşan yapıtın bölümleri: 1-Prelude - quasi adagio 2 – Andantina - quasi allegretto , 3 - Sicilienne - allegretto molto moderata, 4 - Molto adagio buyurgularını taşır. Ancak bölümlerin oyunun hangi sahnesiyle ilgili olduğunu belirten bir açıklama yoktur. Faure'nin temelde klasik biçim ve uyum anlayışına yatkınlık gösteren, geçit bölümlerindeki tze uyumsul arayışları, genel olarak yapıtın romantik bağdarlarda az denk gelinen dingin anlatışı içinde erimiş olduğu için pek dikkat çekmemektedir diyebiliriz.
Faure'nin "Pelleas ve Melisande" Ardışını Monte Carlo Filarrmoni Orkestrasından Lavrence Foster'in yönetiminde dinlayeceksiniz.
MÜZİK : Özel Arşiv – Faure: Pelleas ve Melisande (17'29")
Sırada, temelini Debussy'nin küğünün oluşturduğu, ancak başka bağdarlarca derlenmiş ve orkestralanmış iki yapıt var.
Debussy'nin sağlığında "Pelleas ve Melisande"dan başka operalar yazdığı yolunda söylentiler sürüp gitmesine karşılık, ölümünden sonra iki yapıtı ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki; Debussy'nin Pelleas ve Melisande operasını yazmasından önce, opera yapmaya niyetlendiği bir yapıttır. 1890'lı yılların ünlü cönk/libretto yazarı Catulle-Mendes, genç bağdar Debussy'nin Wagner hayranlığını göz önünde bulundurarak "Rodrigue ve Chimene" başlıklı bir cönk hazırlamıştır. Cönkün Debussy tarafından opera yapılması sözleşmeye bağlanmıştır. Debussy 1890 yılında söz konusu cönkü opera yapmak için çalışmaya başlamışsa da kısa süre sonra Wagner-vari bir opera yazmak istemediğini anlamıştır. 1890 yılında ilk sahneyi yazdıktan sonra, İspanya'daki Müslümanları denize döküp, camileri kiliseye çevirmek tutkusu içinde olan Katoliklerin kahramanı ile ilgili konunun kendisini hiç ilgilendirmediğini, küğünün bu tür kanlı, hayınca çevrilen dolaplarla ilgili bir konuyu betimlemeye hiç yatkın bulunmadığını anlamış, yaptığı sözleşmeden büyük pişmanlık duymaya başlamıştı. Ne ki Catulle-Mendes'in her karşılaşmada aradaki sözleşmeyi konu ederek yaptığı baskı sonucunda; küğsel açıdan doyurucu olmayan, neredeyse verimsiz, kararsızlıklarla dolu geçen iki yıl içinde kendisini alabildiğine zorlayarak operayı bitirip Catulle-Mendes'e verdi. Ancak, oynanmamasını koşul olarak öne sürdü. Debussy'nin bu isteğine yakın zamana gelinceye değin uyulmuş, operası basılmamış ve oynanmamıştır. Ancak 1993 yılına doğru, Catulle-Mendes'in elde bulunan cönkü, Richard Langham Smith tarafından yeniden düzenlenmiş ve Debussy'nin Catulle-Mendes'e vermiş olduğu piyano indirgemesinden oluşan partitura göre; 1929-1996 tarihleri arasında yaşamış olan günümüzün ünlü bağdarlarından, Sovyet Rusya'da çağdaş küğ akımının başlatıcılarından Edison Denisov tarafından yapılmış orkestra düzenlemesiyle 1993-1994 yıllarında "Rodrigue ve Chimene" operası ilk kez Lyon operasında Kent Nagano yönetiminde seslendirilmiş ve diske alınmıştır.
Debussy, Pelleas ve Melisande operasını tamamladıktan sonra Amerikalı ünlü ozan ve yazar Edgar Allain Poe'nun kimi öyküleriyle ilgilenmiş, bunlardan yeni bir opera konusu çıkarmayı düşünmüş, Poe'nun "Usher Evinin Düşüşü" öyküsünü opera yapmak üzere 1908-1909 yılları arasında çalışmışsa da, söz konusu opera için ancak prelüd ve iki sahne yazabilmiş, sonrasını getirmeden bırakmıştır. Bitirilmeden bırakılmış "Usher Evinin Düşüşü" operasıyla ilgili Prelüd ve iki Sahne'nin orkestralamasını, Şili Kökenli Alman bağdar Juan Allende Blin yapmıştır.
Şimdi, önce Debussy'nin sağlığında oynanmasını yasaklamış olduğu operası "Rodrigue ve Chimene"in 1. perdesinden Prelüde, 1. ve 2. sahneleri dinleteceğiz.
Chimene : Donna Brown, Rodrigue :Lawrence Dale ile Lyon Operası sanatçıları... Lyon Operası Orkestrasını Kent Nagano yönetiyor.
MÜZİK: Özel arşiv (19'54")
Şimdi sıra Debussy'nin 1908-1909 yıllarında çalışıp bitirmeden bıraktığı operası "Usher Evinin Düşüşü" operasından Prelüd ve 2. sahne'de...
Bari ton: François Le Roux, soprano: Lady Madeline, basbariton: Pierre-Yves La Maigat, bariton: Jean-Philipp Lafont'a George Pretre yönetimindeki Monte Carlo Filarmoni orkestrası eşlik edecek.
MÜZİK : Özel arşiv – Debussy - La Chute de la Maison Usher (22'53")