Çağlar ve Müzik - 08

Bölüm 8 / Orijinal Yayın Tarihi: 8 Mart 1999



Bugünkü izlencemizde Skryabin'in yapıtlarını tanıtmayı sürdüreceğiz. Skryabin 'in piyano sonatlarından örneklere ayırdığımız bundan önceki izlencemizde, onun son dönem piyano sonatlarından olup da dinletmediğimiz 7., 9., 10. Sonatlarını dinleteceğiz.
Skryabin 7. Piyano Sonatı'nı "Ak Ayin" olarak adlandırmış, buna karşılık 9. Piyano Sonatı'na "Kara Ayin" tanımlamasını kullanmıştır.
İyi bir piyanoçalar olan Skryabin, dinletilerde genellikle kendi piyano yapıtlarını seslendir. Piyano yapıtları içinde yeni bir uyum ve biçim arayışını kesinlikle belirten, tek ezgiye bağlı olarak gelişen klasik uyum anlayışına tümüyle sırt çevirmiş olarak ana ezgiye tınaşsal/uyumsal yönden veya yatay görünümle renk çizgileri gibi beliren, birlikte tınlayan değişik katmanları bulunan, yoğun bir yapısallık içeren 6. Piyano Sonatı'nı yalnız bir kez seslendirmiş olduğu, bir daha da bu Sonat'ını kendisinin hiç seslendirmemiş bulunduğu bilinmektedir. Buna karşılık "Ak Ayin" adını verdiği 7. Piyano Sonatı'nı çok tuttuğu, dinletilerinde en çok bu sonatını seslendirmiş olduğu belirtilmiştir.
Skryabin'in "Akayin" başlıklı 7. Sonatı ile "Karaayin" başlıklı 9. Sonatı arasında ilk bakışta göze çarpan ayrım; 7. Sonat'ın yazı olarak daha karmaşık bir yapısı olmasına karşın sessel dokunun daha aydınlık, 9. Sonat'ın ise yazı olarak daha sade bir görünüş taşımasına karşılık, sessel olarak daha kapalı, boğuntulu. karanlık bir etkinliği taşımasıdır.
Skryabin'in son sonatı olan 10. Sonatı etkinlik yönünden; karanlığı da aydınlığı da yer yer birlikte içermesi bakımından ötekilerden biraz daha ilerdedir.
Şimdi, Aşkenazi'nin piyanosundan, önce "Akayin" başlıklı 7. Piyano Sonatı'nı, ardından "Karaayin" başlıklı 9. Piyano Sonatı'nı dinleyeceğiz.

)MÜZİK: Özel Arşiv - 7. Sonat (10'53")
9. Sonat (8'31")

Şimdi de 10.Piyano Sonatı'nı günümüzün en tanımış ve beğenilen piyanoçalarlarırıdan Volker Banfield'in seslendirmesiyle dinleyeceğiz.

MÜZİK: Özel Arşiv - 10. Sonat (12'50")

Skryabin'in 10. Piyano Sonatı günümüz bağarlarındarından kimilerini çok etkilemiştir. Bunlardan günümüzün tanınmış Çek bağdarlarından 1935 doğumlu Lubos Fiser'in (1962-64) yılları içinde yazmış olduğu 4. Piyano Sonatını bu konuda en belirgin örneklerden birisi olarak sunacağız. Piyanoyu yine Volker Banfield çalıyor.

MÜZİK: Özel Arşiv - Lubos Fiser, 4. Piyano Sonatı (8'06")

Bugünkü izlencemizi Skryabin'in iki yapıtına daha yer vererek bitireceğiz. Bunlardan birincisi Skryabin'in en çok seslendirilen piyano yapıtlarından 1911-12 yılları içinde yazdığı Op. 65 Üç çalışmasıdır. Bu yapıtı yine Volkar Banfield'in piyanosundan dinleyeceğiz. Bunun ardından, Skryabin'in orkestra yapıtlarına örnek olmak üzere seçtiğimiz, 1908 yılında yazmış olduğu Op.54 eski dille; Vecdin Şiiri, Türkçesiyle Uruncun Yırı, Fransızcasıyla; Le Poeme de l'extase'ı dinleteceğz. Cleveland Orketrasını Lorin Maazel yönetecek.

MÜZİK: Özel Arşiv - Op.65 Üç çalışma (5'35")
Op.54 Uruncun Yırı (18'33")